بررسی تطبیقی عناصر تزئینی وابسته به معماری در مدارس صفوی بازار اصفهان

آن چه در این پژوهش مد نظر بوده، بررسی تطبیقی عناصر تزئینی وابسته به معماری در مدارس صفوی بازار اصفهان است تا در نهایت رئوس یا الگوهای کلی این تزئینات شناخته شوند. همچنین ارتباط طبقه ی اجتماعی واقفین این مدارس با ابعاد آن ها و میزان و کیفیت تزئیناتشان نیز بررسی شده است که با توجه به ظاهر مدارس مشخص شد که میان طبقه ی اجتماعی واقفین و ابعاد و غنای تزئینات ارتباط مستقیمی وجود دارد. بعلاوه امکان اختصاص فضاهای خاصی از مدارس به تزئینات به خصوص نیز مورد توجه بوده است که به عنوان مثال می توان عنوان نمود کهفضاهاییهمچونپشتبغلایوانهاوحجرههاباتکنیکهایکاشیکاریوتلفیقآجروکاشیوعمدتاًبانقوشگیاهیوهندسیآراستهشدهاست.در ارتباط با اختصاص تزئینات به خصوص با ماهیت مدارس نیز بررسی هایی صورت گرفته استکه در این ارتباط این نتیجه حاصل شد که هیچ گونه تزئینی که تنها مختص فضای مدارس باشد در مدارس این پژوهش مشاهده نشده است. هم چنین با انجام بررسی ها و مقایساتی که در خصوص تزئینات مدارس صفوی بازار اصفهان صورت گرفت، مشخص شد که از منظر تکنیکی در تمامی مدارس صفوی بازار اصفهان، تکنیک کاشی کاری مورد استفاده قرار گرفته است. البته میزان و نحوه ی استفاده از کاشیکاری معرق و خشتی در این بناها متفاوت است. تکنیک تلفیق آجر و کاشی و حجاری نیز در عموم مدارس به کار رفته است، اما تکنیک های نقاشی، آجرکاری و گچبری تنها در معدودی از مدارس استفاده شده است. لازم به ذکر است که در مورد محتوای تزئینات، الگوی استواری که در تمامی مدارس شاهد آن باشیم به چشم نمی خورد اما نقوشی چون اسلیمی و ختائی، نقوش هندسی( مخصوصاً گره ها) و رنگ هائی چون لاجوردی، فیروزه ای و سفید در عموم مدارس صفوی بازار اصفهان، محتوای تزئینات را تشکیل می دهند. در خصوص کتیبه ها نیز اشاره می گردد که خطوط ثلث و کوفی بنایی تنها خطوطبه کار رفته در تمامی مدارس است،اما از نظر کمی کتیبه های بنائی ساده در اکثر مدارس تعداد بیشتری دارا هستند. در رابطه با مضمون کتیبه ها تأکید می شود که عبارات و اسماء مقدس، آیات قرآن و احادیث، حالتی غالب دارند. لازم به ذکر است که برای ارائه ی منسجم تجزیه و تحلیل های صورت گرفته در رابطه با عناصر تزئینی وابسته به معماری در مدارس صفوی بازار اصفهان، در کنار روش های کیفی از روش های کمی نیز استفاده شده است. به طور کلی مدارس صفوی بازار اصفهان در ارتباطی تنگاتنگ با جامعه صفوی و اوضاع و احوال آن عصر بوده و پیرو ایدئولوژی و مذهب تشیع توجه بسیار به آن ها و بعضاً به تزئیناتشان شده است.